Ekonomia i Technika

Agregaty to wielkości ujmujące obraz gospodarki globalnie, powstają one poprzez zsumowanie wielkości jednostkowych za pomocą różnych metod statystycznych. Analiza wielkości agregatowych pozwala postawić diagnozę określającą stan gospodarki.

Agregatowy popyt – definiuje się w literaturze jako łączną ilość dóbr i usług, jaką konsumenci są wstanie nabyć na określonych warunkach. Inaczej mówiąc zagregowany popyt to łączna wielkość wydatków na dobra i usługi w całej gospodarce narodowej Agregatowy popyt zależy głównie od ogólnego poziomu cen i wysokości dochodów ludności. Do sił wyznaczających agregatowy popyt należą również takie czynniki jak: oczekiwania dotyczące przyszłości, uwarunkowania administracyjne i prawne, czyli podatki, zakupy rządowe, podaż pieniądza itp.

Z kolei agregatowa podaż – jest definiowana w literaturze ekonomicznej jako łączna ilość towarów jaką producenci decydują się wytworzyć przy danych warunkach i dostarczyć do sprzedaży. Zagregowana podaż zależy przede wszystkim od: zasobów czynników produkcji i efektywności ich wykorzystania, od ogólnego poziomu cen towarów oraz od koszów produkcji ponoszonych przy wytwarzaniu dóbr.

Przez produkcję potencjalną – ogólnie rozumiemy produkcję, którą można by wytworzyć przy pełnym wykorzystaniu czynników produkcji – pracy kapitału i ziemi. Rozmiary produkcji potencjalenj zależą od wielkości zasobów czynników produkcji występujących w gospodarce oraz od efektywności ich wykorzystania: warunkiem wzrostu tej produkcji jest wzrost wspomnianych zasobów oraz poprawa efektywności ich wykorzystania.

Produkcja faktyczna natomiast określa produkcję rzeczywiście wytwarzaną w gospodarce. W gospodarce rynkowej, w której produkty wytwarzają przedsiębiorstwa nastawione na zysk, jej poziom wyznaczany jest prze możliwości opłacalnej sprzedaży.

Wg. ekonomicznego stanowiska kompromisowego, krzywa agregatowej podaży dosyć płaska, aż do osiągnięcia poziomu produkcji potencjalnej. Ten kształt krzywej wynika z faktu, że w warunkach niepełnego wykorzystania czynników wytwórczych, produkcję cechuje wysoka elastyczność względem popytu. Konsekwencją wzrostu popytu na towary i usługi jest w tym przypadku wzrost produkcji, któremu towarzyszy niewielki wzrost cen. Sytuacja zmienia się gdy czynniki wytwórcze są w pełni wykorzystywane i produkcja osiąga poziom produkcji potencjalnej. Produkcja staje się wtedy małoelastyczna w stosunku do popytu. Wzrost popytu wywołuje przede wszystkim wzrost cen, z kolei produkcja wzrasta w małym stopniu.

Stanowisko kompromisowe wywodzi się z dwóch innych teorii – stanowiska neoklasycznego i keynesowskiego.

W stanowisku neoklasycznym, krzywa agregatowej podaży jest pionowa i pokrywa się z poziomem produkcji potencjalnej. Ten kształt krzywej wynika z neoklasycznego przekonania o doskonałej giętkości cen. Poprzez giętkie ceny i skuteczne mechanizmy rynkowe stany nierównowagi na rynku są (zdaniem neoklasyków) szybko niwelowane i w efekcie gospodarka rynkowa ustal się na poziomie odpowiadającym pełnemu wykorzystaniu czynników wytwórczych.

Z kolei stanowisko keynesistów odrzucają przekonania neoklasyków dotyczące doskonałej giętkości cen oraz wysokiej skuteczności działania mechanizmu rynkowego. Zdaniem keynesistów mechanizmy rynkowe nie są wstanie zagwarantować produkcji w pełni wykorzystującej czynniki wytwórcze. Wg tej teorii krzywa zagregowanej podaży jest całkiem płaska aż do osiągnięcia poziomu produkcji potencjalnej, co oznacza, że przy tym samym poziomie cen producenci są skłonni do podnoszenia produkcji towarów jeżeli istnieje na nie popyt. Gdy produkcja faktyczna osiąga poziom produkcji potencjalnej, wtedy krzywa zagregowanej podaży ma kształt pionowej linii prostej, co znaczy, że dalsze zwiększanie popytu nie spowoduje wzrostu produkcji, a jedynie wzrost cen. Keynesiści uznają jednak, że samoistne mechanizmy rynkowe nie są wstanie zagwarantować stabilizacji popytu w stopniu odpowiadającym poziomowi produkcji potencjalnej. Dlatego uznali, że zagregowany popyt ustali się na poziomie niższym, który będzie odpowiadał produkcji przy niepełnym wykorzystaniu czynników wytwórczych.

Źródła:
1. Roman Milewski – Podstawy Ekonomii
2. Mieczysław Nasiłowski – System Rynkowy