Ekonomia i Technika

LIBERALNE PAŃSTWO PRAWNE – Z nazwy tego modelu wynikają główne wartości: wolność i prawo. Państwo nastawione na to, aby dać obywatelom max wolności (ale państwo oczekuje, że obywatele będą max odpowiedzialni za siebie; mały zakres pomocy państwa). Jest to model pełnoamerykański. W sferze porady państwo daje obywatelowi max swobody, w zakresie religii, wyznania itd.
W sferze gospodarczej państwo prowadzi politykę systemową, natomiast w bardzo ograniczonym zakresie prowadzi politykę procesową, w szczególności stoi na stanowisku, że struktura gospodarcza zarówno w wymiarze sektorowym jak i przestrzennym powinna być kształtowana przez rynek. Jeżeli upada jakiś region np. górniczy, to państwo temu regionowi nie będzie pomagać. Takie liberalne państwo prawne kładzie duży nacisk na prywatyzację środków produkcji. Szybko więc ją przeprowadza, bo:
a) przyczyna efektywnościowa: gospodarka prywatna jest bardzo efektywna od gospodarki państwowej,
b) wyznawana doktryna liberalna: państwo nie powinno prowadzić działalności gospodarczej,
c) tak długo jak dominuje państwowa własność środków produkcji, tak długo państwo ma możliwość wyboru systemu gospodarczego. Jeżeli gospodarka zostanie sprywatyzowana to powrót do systemu nakazowego jest bardzo trudny. Nacisk na prywatyzację środków produkcji spowodowany jest tym, żeby zablokować możliwość powrotu do systemu nakazowo – rozdzielczego.
d) Bycie właścicielem środków produkcji dla państwa jest na ogół pod względem polityki bardzo kłopotliwe, bo istnieje naturalny konflikt interesów pomiędzy pracodawcą a pracobiorcą. Jeśli właścicielem przedsiębiorstwa jest państwo, to ten konflikt ma charakter polityczny. By uniknąć tego rodzaju konfliktów należy szybko sprywatyzować gospodarkę. Jako państwo liberalne będzie ono skłonne do otwarcia rynku krajowego na konkurencję międzynarodową, czyli nie będzie prowadzić polityki protekcyjnej.
Jeśli występuje inflacja, to takie państwo będzie stosować szokową metodę zwalczania inflacji. Polega ona na tym, że państwo zamraża płace i uwalnia ceny. W Polsce miało to miejsce na początku lat 90-tych. W związku z tym ceny gwałtownie wzrosły. Przy stabilizacji płac oznaczało to spadek poziomu szycia. Po krótkim czasie ceny napotkały barierę popytu, a później ceny zaczęły się stopniowo obniżać. Obniżenie inflacji następuje relatywnie szybko- korzyść tej metody. Wadą jest to, że jest to niezmiernie bolesne dla społeczeństwa: spadek dochodów kilkakrotnie (nominalnie). To państwo nie jest skłonne ingerować w procesy podziału dochodu. O tym powinien decydować mechanizm rynkowy. Państwo więc dopuszcza relatywnie duże zróżnicowanie społeczeństwa pod względem dochodowym i majątkowym..

SOCJALNE PAŃSTWO PRAWNE – należy rozumieć jako sprawiedliwe, państwo jest bardziej skłonne pomagać obywatelom, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji, będzie gwarantować minimum egzystencji i będzie dążyć do zmniejszenia zróżnicowania obywateli pod względem dochodowym i majątkowym. Będzie prowadził aktywną politykę systemową i procesową, a w szczególności strukturalną, czyli będzie kształtować strukturę gospodarcza w przekroju sektorowym i przestrzennym. Będzie skłonna pomagać, wspierać regiony słabo rozwinięte, przeżywające trudności strukturalne branże, które tracą rację bytu. Formami zinstytucjonalizowanymi wsparcia będą zamówienia rządowe, gwarantowanie minimalnych cen. Formy niezinstytucjonalizowane: tolerowanie płacenia składek na świadczenia socjalne, umarzanie zadłużenia. Państwo będzie zainteresowane procesami prywatyzacji, ale w mniejszym stopniu niż państwo liberalne. Socjalne państwo stoi na stanowisku równości sektorów (liberalne preferuje sektor prywatny).

PATERNALISTYCZNE PAŃSTWO DOBROBYTU
Pater – ojciec.
Różnica między modelem 1 i 2 ( państwa demokratyczne) a 3 (państwo niedemokratyczne).
Rządzą nim elity polityczne (model nawiązujący do platońskiej koncepcji państwa). Elity polityczne wiedzą najlepiej co potrzeba obywatelowi. Od obywatela oczekuje się posłuszeństwa i wdzięczności wobec władzy. Charakterystyczne jest to dla systemów totalitarnych np.. państwa absolutyzmu oświeconego w XVIII w., państwa faszystowskie i komunistyczne.
Państwo także aktywnie działa w sferze gospodarczej np. sfera podziału bezrobocia. Będzie prowadzić politykę protekcyjną oraz szokową metodę walki z inflacją.