Ekonomia i Technika

Jest to grupa narzędzi skłaniająca podmioty gospodarcze do samokontroli ekologicznej działalności. Narzędzia te przyjmują postać sformalizowanych metod działania i procedur wdrażania tzw. zintegrowanego systemu zarządzania, które zapewniają postulowane przez społeczeństwo i władze normy procesowe i produktowe. Przejawiając się one w postaci wdrażania systemów zarządzania środowiskiem, do których zalicza się przede wszystkim:
– System zarządzania środowiskiem i przeglądów ekologicznych EMAS
– System norm ISO 14000
– Czystszą produkcję

Systemy zarządzania środowiskiem stanowią nową dziedzinę nauki. Na początku lat 80 – tych przedsiębiorstwa postulowały proekologiczne systemy zarządzania, ale prawdziwy rozwój tego systemu to koniec lat 80 – tych, gdy wyartykułowano koncepcję rozwoju zrównoważonego. Według tej koncepcji ochrona środowiska powinna być rozumiana jako strategiczny czynnik rozwoju przedsiębiorstwa w perspektywie długookresowej.
Istotny wpływ na afirmację koncepcji zrównoważonego rozwoju wnieśli przedstawiciele Izby przemysłu, którzy opracowali Kartę Biznesu zawierającą 16 zasad dotyczących zgodności produkcji gospodarczej z zasadami rozwoju zrównoważonego.

AGENDA 21 – firmy zobowiązały się do uznania ochrony środowiska za priorytetowy cel równorzędny z innymi, promowanie odpowiedniej przedsiębiorczości. Odpowiedzią na te zasady ( zasady Agendy 21) postępowania zarządu firm było wydanie rozporządzenia ( 1836/93/EWG) dotyczącego dobrowolnego uczestnictwa podmiotów gospodarczych w systemie zarządzania środowiskiem i przeglądów ekologicznych.

System zarządzania środowiskiem oraz przeglądów ekologicznych EMAS UE obejmuje okresowe przeglądy ekologiczne firm i stałą kontrolę stopnia negatywnego oddziaływania firmy na środowisko. Aby zarejestrować ten system firma musi mieć strategię zarządzania środowiskiem przełożoną na konkretne cele i zadania. Cele tego systemu:
– przestrzeganie obowiązujących przedsiębiorstwo wymogów prawnych i norm ochrony środowiska
– wdrożenie i stosowanie przyjaznego dla środowiska zarządzania przedsiębiorstwem, głównie przez opracowanie strategii ograniczania uciążliwości procesów technologicznych oraz materiałochłonności
– stosowanie najlepszej dostępnej i ekonomicznie racjonalnej proekologicznej technologii
– dostęp społeczeństwa do informacji (ecoaudyting) o podejmowanych przez przedsiębiorstwa proekologicznej działalnościach

Zasadniczymi elementami zarządzania środowiskiem jako ecoaudytingu są:
– opracowanie i wdrożenie przez przedsiębiorstwo polityki środowiskowej, która zawiera ogólne cele i zasady ekologiczne( przeprowadzenie przeglądu ekologicznego( audytu) )
– opracowanie programu zarządzania środowiskiem w przedsiębiorstwie ( opis wyznaczonych celów i działań, opis mierników, które pomogą osiągnąć te zamierzone cele)
– okresowa weryfikacja i ocena rezultatów tego programu przez wew. Lub zew. audytorów ( przeglądy ekologiczne)
– sporządzenie przez niezależnych akredytorów raportu ekologicznego opisującego stosowanie instrumentów i efekty tego eko – zarządzania
– okresowa publikacja raportów ekologicznych
– wpisanie firmy do rejestru przedsiębiorstw biorących udział w systemie zarządzania EMAS

za tym idzie wykorzystanie znaku ekologicznego mówiącego, że firma jest proekologiczna.
W aspekcie merytorycznym EMAS obejmuje 2 dokumenty:
– dokument wprowadzający system zarządzania ekologicznego, który obejmuje:

• uwarunkowania techniczne i organizacyjne ograniczania ekologicznych uciążliwości procesów oraz wyrobów
• program realizacji przyjętych celów ochrony środowiska ( w tym przestrzegania wymogów prawnych i norm ochrony środowiska)
• zasady proekologicznej polityki edukacyjnej i informacyjnej

– dokumenty przekładający przyjęte zasady zarządzania środowiskiem na standardy jako kryteria oceny firmy:

• okresowe przeglądy ekologiczne
• okresowo publikowane raporty ekologiczne