Ekonomia i Technika

W teorii prawa wyróżnia się 2 funkcje:

• organizacyjną,
• ochronną.

Ważne jest wyznaczenie linii demarkacyjnej między tymi funkcjami prawa, jest to jednak bardzo trudne.
Prawo Pracy (PP) powinno określać standardy podstawowe, które musi spełniać pracodawca. Standardy podstawowe powinny być wyrażone w kodeksie pracy. W niektórych krajach kodeks pracy jest kodeksem socjalnym. Prace nad takim kodeksem odbywają się na 2 poziomach:

1. standardy podstawowe – odnoszące się do funkcji organizacyjnych,
2. prawo pochodzące z dialogu – czyli z porozumień układów taryfowych – układów zbiorowych PP; te rozwiązania są korzystniejsze dla pracownika.

Strony mają swobodę negocjacyjną standardów ponad podstawowych.
Źródłem indywidualnego prawa pracy jest Kodeks Pracy i zbiorowe prawo pracy, określające relacje między pracownikami, związkami pracowniczymi, zespołem pracodawców i związkami pracodawców, które są związane z kształtowaniem korzystniejszych regulacji niż te, które wynikają ze standardów podstawowych (czyli z prawa, które powstaje z dialogu).Układ, porozumienie staje się źródłem prawa indywidualnego pracownika.
Konflikty zbiorowe to spory o kształtowanie korzystniejszych praw dla pracownika. Ogromna rola przypada w Polsce właśnie układom taryfowym, układom zbiorowym pracowników.
Dla niektórych zawodów są ustalane minimalne wysokości wynagrodzeń.

Trzecia część prawa pracy opowiada na pytania, jak dochodzić należnych roszczeń i praw, jest to tzw. prawo sądowe.
Tak więc prawo pracy dzielimy na trzy części:

• indywidualne
• zbiorowe
• procesowe.

Z dniem 01.01.1996r. nastąpiła duża zmiana w prawie pracy. Ostatnia ważna i duża nowelizacja pochodzi z dnia 01.01.2004r. opracowana przez Ministerstwa. Przygotowywany jest nowy Kodeks Pracy który ujednolici nowelizacje i wprowadzi poprawki w obecnym PP (planowany na wrzesień 2004r.), ponieważ obecne PP jest nieczytelne i ma zbyt wiele nowelizacji.

Prawo pracy:

• to te sytuacje, w których praca jest wykonywana dobrowolnie, za wynagrodzeniem, na rzecz i pod kierunkiem pracodawcy i na jego ryzyko;
• jest to więc wykonywanie pracy podporządkowanej na ryzyko pracodawcy,
• obrazuje relacje pomiędzy pracownikami i pracodawcami, które reguluje prawo pracy.

Postępuje zjawisko rozszerzania się figur prawnych prawa pracy, czyli różnorodnych umów zatrudniania pracowników. Dzisiaj przedsiębiorca analizuje na jakich warunkach opłaca się zatrudniać:

• czy w atypowych formach zatrudnienia (AFZ) – umowa zlecenie, umowa o pracę tymczasową,
• czy na podstawie stosunku pracy.

Pracodawcy jednak uciekają w AFZ od zatrudniania na podstawie stosunku pracy. Dzieje się tak dlatego, że:
Koszty – zatrudnianie na podstawie umowy o pracę jest obecnie bardzo kosztowne; PP zapewnia szereg standardów ochronnych, które są kosztowne i powstaje problem jak ochraniać w AFZ, ponieważ są dosyć duże różnice w ochronie pracownika między tymi dwoma figurami prawa w zatrudnianiu.
Ryzyko – pracodawca ponosi duże ryzyko działalności gospodarczej (np. błąd w sztuce pracownika); ważne jest na jakiej podstawie będziemy dochodzili roszczeń w momencie jakiegoś wypadku, a to odniesienie do określonej podstawy prawnej wynika właśnie z zastosowanej figury prawnej prawa pracy (kodeks pracy – prawo dochodzenia roszczeń) oraz wpływa na wielkość ryzyka. Np. spada z dachu pracownik w mojej firmie budowlanej, a spada przedsiębiorca, który świadczył w mojej firmie budowlanej usługi.

Państwo stara się ograniczać tą ucieczkę w AFZ, jednak istnieje swobodny wybór figur prawnych zatrudniania przez pracodawcę.

Spór o poziom stabilizacji stosunku pracy.
PARADOKS: Kodeks pracy ma ochraniać słabszą stronę: tylko którą? Pracownika, jak to było dotychczas, czy pracodawcę? W Spółce cywilnej pracodawca nie ma obowiązku dostania wynagrodzenia, a pracownik tak, a jeśli go nie dostanie, to może dochodzić roszczeń, nawet ściągając z majątku pracodawcy. To również przekłada się na ryzyko działalności gospodarczej pracodawcy.
Art. 1. [Zakres regulacji] Kodeks pracy określa prawa i obowiązki pracowników i pracodawców. (powinno być nie „określa” tylko „reguluje”, bo prawo reguluje)
Art. 2. [Definicja pracownika] Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.
Art. 3. [Definicja pracodawcy] Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników.
Art. 31. [Czynności z zakresu prawa pracy] § 1. Za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba.