Ekonomia i Technika

Poniżej zamieszczamy zbiór najważniejszych pojęć i terminów statystycznych oraz krótkie ich wyjaśnienia.

Tablica korelacyjna– składa się z szeregów warunkowych (wyznaczanych przez zmienne zależne i niezależne) oraz szeregów głównych – brzegowych (wyznaczających strukturę badanego zjawiska)

Metody eksploatacyjne – obiektywne (metoda śr. tempa wzrostu, prognozowanie na podstawie wahań sezonowych).

Metody refleksji prognostycznej – subiektywne (konferencja ekspertów, burza mózgów, metoda delficka, metoda scenariuszowa) .

Wskaźniki struktury jest to stosunek liczby jednostek o danej wartości cechy do liczebności próby. Zwany jest również liczebnością względną, frakcją lub odsetkiem. Może być wyrażony również w procentach lub promilach.

Wskaźnik podobieństwa struktur wskaźnik ten służy do pomiaru podobieństwa struktur. Im wp jest bliższe jedności, tym struktury badanych zbiorowości są bardziej podobne.

Wskaźniki natężenia są to wielkości stosunkowe wyrażające kształtowanie się wielkości jednego zjawiska na tle innego, logicznie z nim związanego.

Wskaźniki dynamiki:

Przyrosty absolutne informują nas o tym, o ile jednostek wzrósł lub zmalał poziom badanego zjawiska w okresie badanym w porównaniu z okresem przyjętym za podstawę.
Przyrosty względne informują o tym, o ile wyższy lub niższy jest poziom badanego zjawiska w danym okresie w stosunku do okresu bezpośrednio poprzedzającego (przyrosty względne łańcuchowe) lub w porównaniu z okresem przyjętym za podstawę (przyrosty względne stałe).

Indeksem (wskaźnikiem dynamiki) nazywamy każdą liczbę względną, powstałą przez podzielenie wielkości danego zjawiska w okresie badanym przez wielkość tego zjawiska w okresie podstawowym (bazowym).

Indeksy indywidualne służą do badania zjawisk jednorodnych. Jest to stosunek poziomów tego samego pojedynczego zjawiska z dwóch różnych okresów (momentów)

Indeksy agregatowe (zespołowe) służą do badania dynamiki całego zespołu zjawisk, zwykle niejednorodnych i bezpośrednio niesumowalnych.

Wskaźnik zmienności rozmieszczenia ma zastosowanie w porównywaniu zmiany układu terytorialnego jednego zjawiska rynkowego w określonym czasie

Współczynnik lokalizacji Florenc’a – porównanie wzajemnego układu terytorialnego 2 zjawisk logicznie ze sobą powiązanych w ujęci statystycznym.

Wskaźnik rotacji, tj. szybkości obrotu produktów, metoda pomiaru podaży, dotyczy wszystkich bez względu na szczebel organizacji.

Wskaźnik elastyczności krzyżowej – wyraża ona 2 efekty na rynku z chwilą zmiany cen na badane dobro: efekt substytucyjny, efekt dochodowy zmian cen.

Taksonomia jest to dyscyplina zajmująca się teoretycznie zasadami i regułami klasyfikacji obiektów. Za pomocą metod taksonomicznych bada się prawidłowości zachodzące w zbiorowościach (cel), których jednostki są opisane przez stosunkowo wiele zmiennych. Umożliwiają one podział zbiorowości na podstawie wielu cech. Odległość taksonomiczna to odległość pomiędzy punktami – jednostkami (np. powiat), bądź punktami – zmiennymi (np. ludność w powiecie) znajdującymi się w wielowymiarowej przestrzeni.

Metoda bezwzględnych różnic przeciętnych ma zastosowanie przy wydzielaniu grup obiektów, których cechy związane z rynkiem będą się najmniej różnić. Warunkiem zastosowania tej metody jest, aby cechy badanych obiektów wyrażone były w tych samych jednostkach i mogły być bezpośrednio sumowane.

Metoda różnic względnych ma zastosowanie w badaniu zjawiska rynkowego w podziale opisujących je cech na jednorodne grupy na podstawie informacji o różnych towarach, cenach, dochodach i charakterystykach konsumentów. Cechy te nie muszą się sumować.

Diagram Czekanowskiego jest to tabela, w której zastąpiono wartości różnic odpowiednimi symbolami w sposób przypadkowy (nieuporządkowany diagram), a następnie uporządkowany, podział na klasy.

Metoda dendrytowa – taksonomia wrocławska pozwala na liniowe i nieliniowe uporządkowanie obiektów; płaszczyznowe odwzorowanie punktów przestrzeni w taki sposób, aby suma odległości między rzutami tych punktów była jak najmniejsza; powstaje graf spójny, niezamknięty, rozgałęziony, zbudowany na podstawie macierzy odległości poprzez połączenie obiektów najbardziej do siebie podobnych; wierzchołki dendrytu – punkty obrazujące obiekty; wiązadła (łuki) – odcinki łączące punkty obrazujące odległości badanego obiektu od pozostałych.

Metoda przeciętnych miesięcznych (metoda Kramnevera) – stosowana, gdy trend jest wielkością stałą, a wahania sezonowe są albo addytywne, albo multiplikatywne

Metoda średnich ruchomych absolutnych – stosowana, gdy trend jest liniowy rosnący lub malejący, a sezonowość jest addytywna o stałej amplitudzie.

Metoda średnich ruchomych względnych – stosowana jest, gdy trend jest liniowy rosnący lub malejący, natomiast sezonowość jest multiplikatywna o wzrastającej lub malejącej amplitudzie wahań.

Metoda wskaźników łańcuchowych – stosowana, gdy trend jest wykładniczy, a sezonowość multiplikatywna. Trzeba pamiętać o sposobach liczenia łańcuchowych wskaźników wzrostu i średniej geometrycznej.

Metoda funkcji trendu jest najbardziej uniwersalną metodą wyznaczania wahań sezonowych, uwzględniającą wszelkie postacie trendu i sezonowości. Jej idea polega na wyznaczaniu trendu za pomocą funkcji matematycznej odpowiedniej postaci, a następnie na wyeliminowaniu tego trendu z szeregu czasowego za pomocą takiej samej procedury, jak w omówionych poprzednio metodach.

Standaryzacja cech – należy do procedury normalizacji zmiennych i ma na celu doprowadzenie do ich porównywalności.

Statystyczna analiza współzależności zjawisk – polega na wykryciu związku, ustaleniu jego siły i kierunku powiązań oraz przez analizę regresji zbudowanie kształtu powiązań.

Metody określania wpływu: analiza korelacyjna, analiza wynikowa, metody przyczynowo-skutkowe, metody wczesnych symptomów, modele regresji przepływy między gałęziowe.

Metoda śr tempa wzrostu – polega na przeniesieniu tempa rozwoju zjawiska z 1 okresu na 2 przy uwzględnieniu odpowiedniego momentu odniesienia.